De Koepel van Stoop, de gedroomde buitenplaats van een bankier
Ten noordwesten van buitenplaats Het Berghuisje, midden in de Zeister bossen staat een charmant gebouwtje, de zogenoemde Koepel van Stoop. Vanaf de Zeisterweg is het gebouwtje goed zichtbaar. De Koepel ligt op het landgoed Den Treek-Henschoten op de grens van Maarn en Woudenberg.
De koepel is gebouwd in 1840 in neoclassicistische stijl door tuinarchitect J.D. Zocher jr. De opdracht was afkomstig van de Amsterdamse bankier J.B. Stoop. Hij was eigenaar van een aantal heidegronden in de omgeving van Zeist, waar hij nieuw bos had laten aanplanten.
Op de hooggelegen plek, temidden van die nieuwe bossen, zou zijn gedroomde buitenplaats komen te staan. Tuinarchitect J.D. Zocher jr. kreeg de opdracht, maar kwam niet verder dan de bouw van een theekoepel, gebouwd naar Romeins voorbeeld – met pilaren afkomstig van de voormalige Koopmansbeurs in Amsterdam - en opgedragen aan Mercurius.
Omdat het grondwater erg diep lag bleek, konden de plannen voor het hoofdhuis niet doorgaan. Stoop zelf week uit naar Zeist waar hij aan de Driebergseweg zijn nieuwe buitenplaats Molenbosch realiseerde.
De koepel zélf huisvest tegenwoordig het atelier en expositie ruimte van een kunstenares en is alleen op afspraak te bezoeken (www.mijpe.nl).
Vroeger is het wel in gebruik geweest als theehuis en jaren later nog als bosbouw- en ontginningsmuseum. Een inmiddels onleesbare Vlaamse spreuk aan de bovenrand herinnert aan dit verleden.
Berghuisje
Tussen 1837 en 1840, dus voorafgaande aan de bouw van de Koepel, werd namens de opdrachtgever J. B. Stoop het nabijgelegen Jachthuis op de Berg gebouwd. Het in neogotische stijl gebouwde Berghuisje had één bouwlaag. Het omliggende park is ontworpen en aangelegd in de Zwitserse landschapsstijl met een glooiende weide die een alm (alpenweide) moest voorstellen. De zichtlijnen, het uitzicht, de bomen en de coulissen langs de randen van het landschap doen de bezoeker genieten van een prachtig landschap. In 1914 is 't Berghuisje voorzien van een extra verdieping onder architectuur van J. W. Hanrath. De opdrachtgever was Johannes Bernardus de Beaufort, kleinzoon van J. B. Stoop.