Natte wandeling rond Henschotermeer
AlgemeenWOUDENBERG De laatste van de serie rondleidingen naar sporen uit de tweede wereldoorlog in het kader van 75 + 1 jaar bevrijding was zaterdag 30 oktober rond het Henschotermeer. En dat was onder bijzonder natte omstandigheden dus ging het gezelschap op pad, allen gewapend met paraplu.
De rondleiding was voorbereid door Johan de Kruijff. De aanwezigen werden welkom geheten door Janny Goemaat en Dick Veldhuizen van Oud Woudenberg en kregen allen een kopje koffie of thee aangeboden, waarna de rondleiding begon.
Geschiedenis Henschotermeer
De route ging vanaf de hoofdingang naar rechts met het meer aan de linkerhand, dus tegen de klok in en begon met informatie over de geschiedenis van het Henschotermeer. Op die manier kijken we op een heel andere manier naar het Henschotermeer zoals we dat kennen. Janny vertelde als gids over de oude eik, een bijzondere boom, die werd gebruikt om te zien waar de schapen aan het grazen waren. Het terrein van het Henschotermeer was vroeger grotendeels heide waarop schapen werden gehouden. Vanuit de boom konden de schapen dan worden geteld.
Wat verder werd stil gestaan bij de veranderingen van het meer door de jaren heen. Het Henschotermeer was heel klein en werd vroeger wel “Het Zandgat “genoemd. Het werd veel groter toen in 1939 veel zand uit het meer werd gegraven voor het versterken van de Grebbelinie. Maar liefst 42966 vrachten zand van 3 kuub, dus totaal ruim 128000 kuub zand, werden vervoerd naar de Grebbelinie. Dat ging soms met een vrachtauto maar ook met paard en wagen.
Over de prijs werd uiteraard onderhandeld en dan ging het in die tijd over 25 tot 50 cent per vracht. Het zand van de laatste afgraving en dus vergroting van het Henschotermeer in 1972 is gebruikt voor het aanleggen van viaducten van de A12. Het Henschotermeer wordt door verschillende (ondergrondse) kwellen van water voorzien. Vanuit de hogere gelegen Heuvelrug stroomt het water ondergronds door de verschillende zandlagen naar het meer. Hierdoor is de kwaliteit van het water erg goed en op deze manier zorgt de natuur zelf voor schoon water. Het terrein behoort bij het landgoed Den Treek-Henschoten en is via erfpacht in exploitatie bij de familie van de Lagemaat van vakantiepark De Heigraaf.
Monument De Elf Eiken
Een bijzonder monument is De Elf Eiken wat bestaat uit elf eikenbomen. Deze elf bomen zijn 23 juni 1948 geplaatst door de elf kinderen van de heer J.B. de Beaufort, voormalig burgemeester van Woudenberg. Met dit oorlogsmonument wilde de familie de Beaufort de herwonnen eenheid van het vaderland demonstreren door voor elke bevrijde provincie een eik te planten. Omdat in de zomer geen bomen konden worden geplant werden in de plaatst daarvan stokken in de grond gezet door de kinderen de Beaufort en in de herfst daarna op die plaatsen de bomen geplant. Ondertussen bleef het regenen maar het was nog steeds gezellig, allen onder de plu.
Sporen uit de oorlog
Wat verder kun je nog zien dat er op veel plaatsen in de oorlog brede en lange stroken bomen zijn gekapt door het Duitse leger. De bomen werden gekapt op ongeveer 1 meter hoogte en daarna met staaldraad aan elkaar gemaakt. Dit om de tanks van de geallieerden tegen te houden. Heel bijzonder is dat dit nu nog aan de soorten bomen is te zien waar de stroken zijn aangelegd door de Duitsers. De stroken zijn vaak kilometers lang. Wat verder zijn weer andere sporen te zien. In 1940 zijn door de Duitsers grote hoeveelheden munitie en brandstof aangevoerd en tijdelijk opgeslagen o.a. op de Leusderheide.
Dit ter ondersteuning van de oversteek naar Engeland, wat toen in hun voornemen lag. Maar toen het Nederlandse verzet steeds meer aanslagen op de voorraden munitie en brandstof pleegden, werd er een deel van de voorraad in 1943/1944 verplaatst naar Landgoed Den Treek-Henschoten, waaronder rond het Henschotermeer. De brandstof en munitie werden begraven in sleuven van 6 meter breed en 20 meter lang en werden soms bedekt met kippengaas en heide. De geallieerden hebben getracht deze voorraden munitie en brandstof van de Duitsers met fosforbommen te vernietigen maar dit lukte vaak niet. Er waren ook zeemijnen begraven en een paar daarvan zijn later gebruikt om op 28 april 1945 het kruispunt de Poort op te blazen.
In totaal waren er in het gebied 300 sleuven gegraven. Deze zijn, omdat ze deels zijn ingezakt, goed zichtbaar.
Overval
Het laatste punt was op de Laan van Laagkanje, de plaats waar de boerderij van de familie Oskam stond. Hier vond op 15 februari 1945 een Duitse overval plaats .
Het ooggetuigenverslag van Ton en Tiny Oskam, die daar als kinderen bij zijn geweest, werd door Janny voorgelezen. Iedereen was onder de indruk van hetgeen de familie Oskam op dat moment heeft meegemaakt.
Teruglopend naar de fiets en auto werd Janny hartelijk bedankt voor de indrukwekkende informatie en de mooie wandeling.
Donateurs van Oud Woudenberg krijgen deze herfst alle flyers en verslagen van alle activiteiten in het kader van 75 + 1 jaar bevrijding, gebundeld in een mooi boekje, gratis thuis bezorgd.
Janny Goemaat en Dick Veldhuizen