Na drie jaar plussen en minnen voor coalitie
AlgemeenWOUDENBERG – Deze collegeperiode loopt langzaam ten einde. De laatste drie jaar hebben de partijen in de gemeenteraad veel en fel gediscussieerd over de resultaten van het beleid. De laatste maanden hebben ze eensgezind gezocht naar oplossingen voor de penibele financiële situatie. Het is tijd om eens te kijken wat de plannen waren en wat er van terecht is gekomen.
In maart 2022 worden er gemeenteraadsverkiezingen gehouden. Dan komt er een einde aan de periode dat het college van GemeenteBelangen Woudenberg, de ChristenUnie en de VVD samen de coalitie vormden. Op 29 mei 2018 maakte de website van GemeenteBelangen Woudenberg bekend dat het akkoord met de titel ‘Sterk Woudenberg = Samen Doen’ het licht had gezien. Het stuk staat vol met goede voornemens en te prijzen beleidsvoornemens, die de coalitiepartijen en het college van burgemeester en wethouders wilden realiseren. Maar wat is een paar maanden voor de verkiezingen van terecht gekomen?
Twee opmerkingen vooraf: Toen de partijen het stuk opstelden kende de wereld nog het ‘oude normaal’. Geen mens had van Covid 19 gehoord. Niemand wist hoeveel impact Corona zou hebben. Zo meldt het akkoord dat de gemeente meer evenementen wilde organiseren om onder meer toeristen langer in het dorp te houden. Door dat voornemen heeft de crisis een dikke streep gezet. Ten tweede is het redelijk lastig om vast te stellen of bepaalde doelen zijn gehaald. In het akkoord staat geen duidelijke beschrijving van de situatie op dat moment of geen heldere beschrijving hoe bepaalde doelen gehaald moeten worden. En een uiteindelijk meetbaar doel wordt ook niet gegeven. Het is goed om bijvoorbeeld te zeggen dat Woudenbergers elkaar meer moeten helpen, maar wanneer is dat beleidsvoornemen nou geslaagd?
Een voorbeeld uit het collegeakkoord:
‘Wat mag u van ons verwachten?
‘Iedereen doet mee en ziet om naar elkaar. We waarderen en ondersteunen vrijwilligers. Het Steunpunt Vrijwilligers levert hieraan een belangrijke bijdrage. We waarderen en ondersteunen mantelzorgers. Het bieden van mantelzorgondersteuning en het geven van respijtzorg is hierbij een belangrijk middel. Inclusieve samenleving: we werken aan een Woudenberg waarin iedereen kan meedoen, ongeacht de beperkingen die iemand heeft.’ We kijken dus naar elkaar om en iedereen doet mee. Wat is de rol van het college van burgemeester en wethouders in dit geval? Concreter dan dit wordt het niet. Dus wie zal zeggen of dit gelukt is?
Het is tegenwoordig een trend om in zulke akkoorden te melden dat de verantwoordelijke bestuurders betrouwbaar willen zijn en zich aan beloften willen houden. Bovendien beloven ze dat iedereen in de organisatie dezelfde boodschap zal uitdragen. Of dat laatste punt gelukt is, valt niet te achterhalen. Overigens verbaast dit punt mij persoonlijk altijd, ik ga er namelijk van uit dat bestuurders en ambtenaren betrouwbaar zijn, tot het tegendeel blijkt. Uit mijn 30 jarige ervaring weet ik dat het zelden voorkomt dat bestuurders niet deugen. Ze kunnen doelen najagen, die ik niet begrijp of situaties oprecht verkeerd inschatten. Maar dat is iets anders dan onbetrouwbaar zijn.
Over de communicatie van de bestuurders bleken de gemeenteraadsleden onlangs in artikelen in LetOp Woudenberg heel verschillend te denken. De oppositie vond dat het matig was, terwijl de collegepartijen juist heel tevreden waren.
De reden om dit onderwerp aan te kaarten was het grote aantal insprekers in commissievergadering, die weinig vertrouwen in het college van burgemeester en wethouders uitspraken. Ook op sociale media zijn er soms levendige discussies. Maar ja, de sociale media zijn niet de meest betrouwbare informatiebron. Onlangs had wethouder Vlam een pittige discussie met de winkeliers, die vonden dat ze een onverstandig besluit genomen had over de verandering van winkels naar woningen in de Dorpsstraat. Ook werd haar verweten dat het proces voor de vernieuwing van het vitale dorpshart erg lang duurde.
Rond de bezuinigingsdialoog zat er veel ruis op de lijn over de vraag of en wanneer de deelnemers wisten dat ze moesten stemmen over voorstellen en wat de status was. Bij een eerste vergadering over dat voorstel wilden 21 mensen het woord voeren en uitleggen waarom ze het niet eens waren. Dat is opvallend veel.
Als het om een betrouwbare overheid gaat, die haar beloftes houdt, valt met de kennis van nu een beleidsvoornemen op pagina 15 wel heel erg op: ‘Voorzieningen in stand houden die ervoor zorgen dat iedereen kan meedoen en het bevorderen van een gezonde leefstijl en sociaal welbevinden (sportvoorzieningen, cultuurhuis, bibliotheek, onderwijsvoorzieningen, leerlingenvervoer, speelvoorzieningen).’ Na de bezuinigingsdialoog stelde het college van burgemeester en wethouders voor om toch maar het mes in de subsidies van bijvoorbeeld sportclubs, sportvoorzieningen, het cultuurhuis en de bibliotheek te zetten. Dat had het einde van de verenigingen kunnen zijn. De gemeenteraadsleden hebben daar een stokje voor gestoken, maar niemand haalde deze passage aan.
Overigens meldt het akkoord na deze belofte dat er een financieel probleem in het sociaal domein was. Het plan was 3,5 jaar gelden om een transformatie in het sociaal domein te maken, meldt het akkoord. Over die transformatie gaat die discussie nog steeds.
Een visitatiecommissie van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten onderzocht onlangs het sociale beleid van de gemeente Woudenberg. Deze noodzakelijke transformatie was volgens hen een absoluut speerpunt voor de komende tijd.
Het oplopende tekort in het sociaal domein was de reden voor de bezuinigingsdialoog en het feit dat de gemeente door de provincie Utrecht onder verscherpt financieel toezicht werd gesteld. Het collegeakkoord meldt:
‘Tegelijkertijd is een sluitende meerjarenbegroting een voorwaarde voor een solide en financieel gezonde gemeente. Dit betekent dat wij in deze raadsperiode maatregelen én eenmalige middelen inzetten om binnen vier jaar in het sociaal domein te komen tot een sluitende meerjarenbegroting. We draaien daarbij zo min mogelijk aan de knoppen van kwaliteit, het voorzieningenniveau en de toegang tot zorg. Een sluitend financieel meerjarenperspectief kan er echter toe leiden dat wij toch niet ontkomen aan maatregelen die hierop ingrijpen. Indien dergelijke maatregelen aan de orde zijn, zullen wij deze samen met inwoners, onze partners in de regio, maatschappelijke organisaties, adviesorganen en de gemeenteraad inhoud geven om zo de gevolgen voor onze inwoners zoveel mogelijk te beperken en dat het vertrouwen in ons zorgstelsel gewaarborgd blijft.’
Het is dus niet gelukt om een sluitende meerjarenbegroting vast te stellen. De eerlijkheid gebiedt om te zeggen dat het merendeel van de gemeenten in Nederland met grote tekorten in het sociale domein kampen. Een commissie deed onderzoek naar dit project en adviseerde of sommeerde de landelijke overheid meer geld aan de gemeenten te geven om de opdrachten in het sociale domein voldoende uit te kunnen voeren. Als de overheid meer geld doneert, zien de Woudenbergse financiën er alweer een stuk beter uit.
Een ander probleem is dat het geld uit het Gemeentefonds op een andere manier verdeeld zal worden. Woudenberg is zoals men dat noemt een nadeelgemeente. In gewoon Nederlands betekent dit dat Woudenberg per inwoner minder geld krijgt. De hoogte van die tegenvaller is nog niet bekend. Kortom, de financiën blijken een groter probleem dan in 2018 bekend was. Pas in 2020 werd duidelijk hoe penibel de situatie voor de gemeenten was. In bestuurderstaal heet dat voortschrijdend inzicht.
Het college van burgemeester en wethouders en de gemeenteraad hebben wel adequaat gereageerd toen de omvang van het probleem duidelijk werd en geen greep in de reserves gedaan. Dat lijkt op de lange termijn een verstandige keuze. Maar de gedeputeerde heeft laten weten dat de gemeente te weinig heeft bezuinigd.
Het collegeakkoord laat ambitieuze bouwplannen zien. Er wordt inderdaad op grote schaal in het dorp gebouwd. Het college en de gemeenteraad zijn druk bezig met plannen om ook na 2030 te kunnen bouwen. Dat stuit op dit moment op problemen met de provincie en dat is lastig. Maar wie weet hoe de wereld er na de volgende Provinciale Staten verkiezingen uitziet?
Dan komen we aan een heikel en ingewikkeld punt, dat de gemoederen zeer bezig houdt: verkeersveiligheid, leefbaarheid en sluipverkeer in het dorp en op de provinciale wegen. In het akkoord zetten de collegepartijen in op verbetering van de veiligheid van fietsers. Dit was een onderwerp geweest waarbij het goed geweest was als er getallen genoemd werden, bijvoorbeeld nu hebben we zoveel ongelukken en dat moet met een bepaald aantal naar beneden.
De collegepartijen willen onder meer investeren in bereikbare en verkeersveilige woonwijk en een verbetering van de infrastructuur voor fietsers, verbetering van de veiligheid op de rotonde N226, Geeresteinselaan en Kennedylaan, in samenwerking de provincie. Ook moet er een gezamenlijke aanpak met de Provincie Utrecht van de verkeersknelpunten op de N224 en N226 komen. Dit om er voor te zorgen dat toenemende drukte niet ten koste gaat van de leefbaarheid van het dorp en sluipverkeer tegengaan in binnen- en buitengebied.
Dit is een punt waar veel werk van gemaakt is. Er zijn inderdaad plannen gemaakt voor een veilige fietsverbinding in het dorp. Hierbij speelden de coronacrisis een verstorende rol. De werkzaamheden zijn door overmacht opgeschort.
Wethouder Anita Vlam probeert inderdaad met de provincie op te trekken om de verkeersveiligheid op de N224 en de N226 te verbeteren. De gedeputeerde heeft onlangs in niet mis te verstane woorden laten weten dat de provincie en de gemeente grote verschillen van mening over de mogelijke oplossingen hebben.
Bovendien vroeg de provincie de gemeente mee te werken aan een onderzoek naar snelfietsroutes tussen Veenendaal en Amersfoort. Omdat Woudenberg andere prioriteiten had en te weinig geld, deed de gemeente dat niet. De gedeputeerde is daar nog boos of teleurgesteld over. Het kan toeval zijn, maar Woudenberg vroeg de provincie geld voor de renovatie van de Nico Bergsteijnweg en kreeg nul op het rekest. De landelijke overheid gaf overigens wel geld, dus zo slecht is het plan vast niet. Dit is een lastige situatie, maar de collegepartijen konden in 2018 niet weten dat er een nieuw provinciebestuur zou komen met andere plannen. Een gedeelte van de voornemens is niet gelukt door overmacht, zoals de coronacrisis en een verschil van mening met het provinciebestuur.
In het laatste geval kan de vraag gesteld worden hoe strategisch de gemeente opereert.
Een voorbeeld: de provincie stelt als voorwaarde dat nieuwe woonwijken absoluut een station moet hebben of dat er een moet komen. Woudenberg wil zo’n wijk zonder station ontwikkelen. Dat lijkt op voorhand kansloos, maar de gemeenteraad gaat toch door. De gedeputeerden lieten de laatste maanden geïrriteerde geluiden horen over Woudenbergse besluiten. Er is zeker een probleem in het sociale domein, dat niet opgelost is. En de communicatie tussen de gemeente en de provincie en burgers lijkt vatbaar voor verbetering. Beide partijen geven signalen dat dit niet goed gaat.
Door de coronacrisis liepen de plannen voor een veilige fietsroute vertraging op
‘Voorzieningen in stand houden die ervoor zorgen dat iedereen kan meedoen’
Gerhard te Winkel
