‘Geweldig proces’, merkwaardige voorstellen
‘Dit proces gaat iedereen pijn doen en raken,’ zei Marco van de Hoef, fractievoorzitter van GemeenteBelangen Woudenberg tijdens een debat over de bezuinigingen en de bijbehorende dialoog. Hij heeft meer dan gelijk gekregen. Donderdag werd het witboek van bezuinigingsdialoog gepresenteerd. Dat is Beleids-chinees voor het eindresultaat van de discussies over de keuzes die de gemeenteraad moet maken om de financiën weer op orde te krijgen. We kunnen de raadsleden alleen maar veel sterkte, wijsheid en daadkracht toewensen, want dat witboek roept meer vragen op dan dat het antwoorden geeft.
Tijdens het persgesprek met deelnemers mocht het alleen over het proces en niet over de voorstellen gaan. Dat proces was ‘geweldig, super, indrukwekkend’ volgens de deelnemers. Ik mocht niet bij de dialoog zijn, dus daar zal ik geen vraagtekens bij zetten. De uitkomsten zijn echter een bizar animatiefilmpje en een aantal voorstellen die nog veel merkwaardiger zijn.
De situatie is dit. Woudenberg zit in de financiële zorgen omdat de jeugdzorg en WMO veel geld kosten. De landelijke overheid geeft geld, maar dat is bij lange na niet voldoende om de uitgaven te dekken. Bijna alle gemeenten worstelen met dit probleem. Een visitatiecommissie van de Vereniging van Nederlandse Gemeente bekeek de situatie in Woudenberg en constateerde dat de gemeente zelf te ruimhartig was. ‘De gemeente moet leren nee te zeggen,’ vonden deze experts. De inwoners, experts en belangenbehartigers, die meededen aan de bezuinigingsdialoog, hebben die optie overwogen, maar waren niet enthousiast. ‘Dan krijgen de burgers niet de zorg die ze verwachten,’ werd donderdag gezegd. Het probleem is dat de zorg, die burgers verwachten, onbetaalbaar is, volgens de visitatiecommissie.
Woudenberg staat onder verscherpt financieel toezicht van de provincie en moet dit jaar met een herstelplan komen, ook al omdat wethouder Anita Vlam geen geld uit de reserves wil halen. Als de raad dit probleem niet oplost, kan het gevolgen voor bijvoorbeeld de zelfstandigheid van het dorp hebben. In het witboek staan denkrichtingen en voorstellen. De gemeenteraad moet daar een samenhangend geheel van maken. Dat zal nog een klus worden, maar ook en vooral: hoe leg je sommige maatregelen aan de inwoners uit. De jeugdzorg kost teveel. Er ligt een voorstel om de subsidies aan sportclubs helemaal te stoppen. In het voorstel staat als nadeel: dat de clubs misschien kapot gaan. Hoeveel kinderen sporten met veel plezier bij die clubs en worden ongezond en ongelukkig als ze niet meer kunnen sporten? Het lijkt niet echt de weg om op de lange duur op jeugdzorg te bezuinigingen.
Nederlanders zijn Europees kampioen bankzitten en kinderen bewegen te weinig. In het voorstel staat ‘de jongste kinderen niet meer in de gymzaal laten sporten’. De suggestie is ze aan te laten modderen in de klas. ‘Out of the box’ denken heet dat modieus. Bij mij thuis noemen we dat onzin. Op cultureel gebied gaat het angstig leeg worden in Woudenberg, als de voorstellen aangenomen worden. Het cultuurhuis en de openbare bibliotheek liggen onder vuur. De denkrichting is dat de subsidie aan de bieb gehalveerd kan worden. De gedachtegang is dat door de coronacrisis gebleken is dat het zo ook wel een beetje werkt. Oké, staat er bij dat de bieb veel meer doet, maar ja, het geld, hé. Dan kun je basisscholen ook wel sluiten, want de crisis heeft bewezen dat thuisonderwijs ook wel een beetje werkt. Niet zo goed als het echte onderwijs natuurlijk, maar de bieb is ook meer dan alleen een afgiftepunt. En dan hebben we het nog niet gehad over Oud-Woudenberg. Een denkrichting is om de subsidie in 3 jaar met 48.000 euro af te bouwen. Een nadeel zou kunnen zijn dat ‘de vrijwilligers afhaken’. In normaal Nederlands: Oud-Woudenberg overleeft dit niet. Is Woudenberg niet een dorp met veel verenigingen, die voor sociale samenhang zorgen?
Dan is er nog een brief van de beheerstichting ABC, die niet blij is met het proces. Nico van den Bergh schreef een geheime brief aan de raadsleden, die om onduidelijke redenen ook in het witboek zit. Hij meldt dat hij het ongemakkelijk vond dat deelnemers, die niet van de hoed en de rand wisten, over de subsidie van de bibliotheek moesten stemmen. Hij schrijft dat hij en anderen niet kunnen overzien wat de gevolgen zullen zijn. Een denkrichting is ook om de reserves van de beheerstichtingen van de sportaccommodaties leeg te halen om de WMO te steunen. De gemeente wil haar eigen reserves niet gebruiken voor haar te ruimhartige beleid, maar anderen moeten dat wel doen. Het is me wel een proces geweest, zeg.
In het witboek zijn de voorstellen gerangschikt naar draagvlak: 100 procent tot 75 en zo aflopend. De deelnemers, Woudenbergers en niet-Woudenbergers, hebben de raadsleden meegegeven dat ze daar niet teveel naar moeten kijken. De deelnemers vonden zelf dat ze niet zoveel verstand van zaken hebben. Als dat waar is, heeft het proces ook niet zo veel waarde, denk ik dan maar. Het probleem voor Nico van den Bergh is dit. Hij vreest dat die percentages een grote rol gaan spelen. Een aantal deelnemers heeft daarom niet meegestemd, ook omdat ze niet over subsidies van anderen wil besluiten of adviseren. Bovendien zat een aantal deelnemers bij de dialoog om hun eigen belang te verdedigen. Ze hadden financieel veel te verliezen en waren daarsoor niet objectief. Begrijpelijk, maar werkt het proces dan?
In 2024 komt de gemeente anderhalf miljoen euro tekort. De vraag is dan hoeveel zoden het aan de dijk zet om de sportclubs 27.000 euro en Oud-Woudenberg 48.000 euro te korten. Bovendien als een vereniging stopt, komt die nooit meer terug. Het leed is dan niet te overzien. Op 1 juli moet de gemeenteraad het begin van een plan hebben om naar de provincie te sturen. Dat is de afspraak. Er is een half jaar in de bezuinigingsdialoog gestoken. Op het eerste gezicht lijkt mij dit witboek nu niet direct dé oplossing. Het wordt tijd voor besluiten, heel pijnlijke besluiten.