'Geld verdienen om een landgoed in stand te houden'
't Schoutenhuis is gevestigd aan de Voorstraat 12, misschien wel het meest markante gebouw in het centrum van het dorp Woudenberg. Het pand is gebouwd in het jaar 1914, maar met oudere bouwmaterialen waardoor het een klassieke uitstraling heeft. Directeur Wilbert Nijlant zit op zijn praatstoel als het gaat over onderwerpen die zijn kantoor en zijn klanten aangaan. Van de nieuwe mountainbike-route op landgoed Den Treek-Henschoten, tot het Henschotermeer, windmolens, zonneparken en klimaatverandering.
't Schoutenhuis BV
'Veel mensen uit Woudenberg weten niet wat hier gebeurt, terwijl wij als rentmeesterskantoor landelijke bekendheid hebben. Wij zijn ook koninklijk, kennelijk omdat wij het op ons vakgebied uitzonderlijk goed doen. In heel Nederland beheren wij landgoederen en adviseren wij op het gebied van landgoederen, kastelen en buitenplaatsen. Hele diverse families, oud en nieuw geld zoals dat wordt genoemd. Wij beheren een kleine 200 van dergelijke landgoederen.
In de regio zijn dat bijvoorbeeld landgoed Den Treek-Henschoten en De Boom, maar ook landgoed Anderstein, kasteel Maarsbergen, huis te Maarn en kasteel Sandenburg. Een groot deel dus van de landgoederen en buitenplaatsen in centraal Nederland, maar ook in het westen van het land beheren wij bijvoorbeeld bekende landgoederen bij Wassenaar en Den Haag. Verder beheren wij een aantal beleggingsportefeuilles voor ANBI-stichtingen die hun vermogen hebben belegd in landbouwgrond om rendement te genereren ten behoeve van goede doelen. Een voorbeeld daarvan is de Ridderlijke Duitsche Orde Balije van Utrecht, een charitatief vermogensfonds dat al bestaat vanaf het jaar 1190.'
'Het Schoutenhuis is van oudsher opgericht door W.H. de Beaufort, met toen als belangrijkste doel om als samenwerkingsverband van landgoederen grip te krijgen op de destijds belangrijkste bron van inkomen: de houtverkoop. Door deze samenwerking konden er hogere marges gerealiseerd worden. Als je daar een kantoor voor opricht, in dit geval was dat het Schoutenhuis, moet dat kantoor natuurlijk niet die marges gaan afromen als een soort van extra verdienmodel. Daarom is bij ons ook statutair verankerd dat wij voor die landgoederen die van oorsprong bij het Schoutenhuis betrokken zijn en die wij in beheer hebben, tegen kostprijs werken. Het geeft dus ook aan dat het niet onze hoofddoelstelling is om veel geld te verdienen. De resultaten van ons kantoor zijn marginaal. Dat is ook niet het doel van ons kantoor: het doel is het in stand houden van landgoederen, dat wordt nog wel eens vergeten. Iedereen die bij ons werkt krijgt daarom voldoende inkomen vanuit het Schoutenhuis maar het is niet een enorm business-model met als doelstelling heel rijk te worden.'
'Wij doen het totale beheer van landgoederen inclusief de administratie, het aannemen en uitbetalen van personeel, de totale financiële verantwoording, fiscale aangiften, advies op het gebied van successie, bedrijfsoverdrachten, estate-planning, advies op het gebied van natuur en landschap, advies op het gebied van vennootschapsrecht, fiscaal recht en huurrecht. Vroeger was het zo dat een rentmeester alles moest kunnen, althans hij deed of hij álles kon op álle vakgebieden. De disciplines waarin wij werken zijn zo breed en zo divers, dat je als eenling al die disciplines niet goed kunt doen. Ik heb daarom gezegd, toen ik elf jaar geleden directeur werd, dat iedere rentmeester zich moet specialiseren. Wij hebben in de vele diverse disciplines specialismen ontwikkeld, die kennelijk op de markt van landgoederen goed aanslaan.
En mijn belangrijkste doel is dat iedereen hier met plezier werkt. Ik vind ook: je bent goed in je werk als je het ook leuk vindt. Dat is echt de basis. Als iemand het hier niet leuk vindt of op zijn tenen moet lopen dan hou je het hier niet vol, moet je een andere baan zoeken. Dat wil ik dan ook gerust stimuleren en faciliteren. Ik vind het belangrijk dat de sfeer goed is, dan geef je namelijk als rentmeester ook goede adviezen. Het moet niet allemaal geld-gedreven zijn.'
Landgoed Den Treek-Henschoten
'Als het aan de gemeente ligt dan worden er 20 windmolens van 220 meter hoog midden in het bos van Den Treek gezet. Dat past zó niet in de instandhouding van het landgoed.'
'Eén van de bekende landgoederen rond Woudenberg die wij in beheer hebben is Den Treek-Henschoten. Dit landgoed zit in een vennootschap met aandeelhouders, en bij Den Treek-Henschoten zijn de aandeelhouders nog altijd afstammelingen vanuit de familie De Beaufort. Er zijn inmiddels 630 aandeelhouders. Als je een landgoed in stand wil houden is de beste vorm een stichting of een vennootschap. In een vennootschap bepalen de statuten hoe je geschillen moet beslechten, oftewel: je kunt gestructureerd ruzie maken. Het is gewoon meeste stemmen gelden. Het landgoed blijft daarbij van één eigenaar, namelijk de vennootschap. Het hoofddoel van deze landgoedvennootschap is het in stand houden van het landgoed Den Treek-Henschoten, maar ook andere landgoederen. De vennootschap heeft bijvoorbeeld ook een paar jaar geleden andere landgoederen gekocht zoals het landgoed Het Heihuis in Doorn en het landgoed De Wildeman in Leersum. Den Treek-Henschoten is financieel sterk, kan andere landgoederen aankopen om deze vervolgens weer te beschermen omdat men geld verdient.'
Mountainbike route Den Treek-Henschoten
'Je kunt een landgoed alleen maar in stand houden als je er ook geld aan verdient, anders is het een verloren zaak. Een goed voorbeeld daarvan is de nieuwe MTB-route op landgoed Den Treek. Dat is een behoorlijke investering geweest, die we gedaan hebben om de mountainbikers, die we toch al hadden op het landgoed, meer te structureren. Bovendien konden we daarbij de overlast voor wandelaars en ruiters beperken. Zo konden we de recreatiestromen scheiden. Er is een nieuwe route van 38 kilometer aangelegd door een professional. Er is echt over nagedacht waar de route moet lopen, welke hoogteverschillen en welke bochten er zijn. Dat slaat aan. We krijgen er veel complimenten over. Mountainbikers zijn toch een groep natuurliefhebbers en als je het structureert door middel van deze route kan het heel goed samen gaan met natuurbeheer.'
'Wij hebben er daarbij bewust voor gekozen de regie in eigen hand te houden, we zijn dan ook verantwoordelijk en aansprakelijk voor de route. De opdracht was om een MTB-route te creëren die bij de top-3 van Nederland zou gaan behoren. Volgens de aanlegger was dit onmogelijk, maar op de Nederlandse ranking staan we inmiddels al op plek 6.
Om dat te kunnen bekostigen moet je als mountainbiker een jaarkaart of dagkaart kopen. In het begin was daar wat weerstand tegen, maar wij streefden met die route ook naar topkwaliteit en daar mag wat tegenover staan. Maar ook hiervoor geldt weer hetzelfde: daardoor draag je bij aan de instandhouding van het landgoed. De meeropbrengst wordt weer geïnvesteerd in de natuurkwaliteit van hetzelfde landgoed.'
Henschotermeer
'Een ander voorbeeld is het Henschotermeer, ook onderdeel van dit landgoed. In een tijd van crises konden gemeenten dit niet meer bekostigen en werd het teruggegeven aan het landgoed. Dan ontstaat er discussie en kun je 2 dingen doen. Of we gooien de recreatie eraf en maken er een visplas en natuurterrein van, dan kost het ook geen geld meer. Heel Woudenberg stuitert dan vervolgens over mij heen. De andere kant van het spectrum zou zijn: ik maak er een soort Duinrell van met gebouwen en glijbanen en een hoop lawaai. Dan krijg ik ook weer mensen over me heen, met name diegenen die van natuur houden en vinden dat het van Woudenberg is. Dat zijn de 2 uitersten. Daar zoek je dan een gulden middenweg in, maar wel met de bedoeling dat het zichzelf kan bedruipen. Er wordt een exploitatie gemaakt die tenminste break-even is. Omdat het van oudsher gratis was ontstaat er ineens weerstand als er entree wordt geheven, terwijl dit bij een zwembad als normaal wordt ervaren. Als je kwaliteit wil hebben mag je er toch ook wat voor betalen?'
Windmolens en zonneparken
'De discussie over windmolens en zonneparken. Dat wordt door de gemeente opgelegd, dat is een discussie die ook over ons heen komt. In Woudenberg en Leusden moeten op basis van een gemeenschappelijk energiebeleid een bepaald aantal windmolens en zonneparken komen. Den Treek heeft gezegd: wij willen geen zonneparken, wij zijn bezig met de extensivering van de landbouw en dat is al een behoorlijke opgave met de landbouw zelf. Die moet daardoor behoorlijk inleveren en de marges zijn marginaal.
De gemeente zegt dan vervolgens: dan moet je maar windmolens nemen. Als het aan de gemeente ligt dan worden er 20 windmolens van 220 meter hoog midden in het bos gezet. Een boom is 30 meter hoog, kan je je voorstellen dat we dat niet willen? Dat vinden we een aanfluiting, een aantasting van het gebied. Dat past zó niet in de instandhouding van het landgoed, net als dat we niet overal huizen willen. Ondanks dat het financieel wel aantrekkelijk is. We willen geld verdienen, maar we willen het landschap niet verprutsen. Uiteindelijk zal het wel een soort compromis moeten worden. Je kunt niet ‘nee’ blijven roepen. Ik snap natuurlijk ook het energie-neutrale vraagstuk. Wat dan wel? Dan komt het al snel bij de bestaande infrastructuur langs de A12 of langs de A28. Of het dan fraai is weet ik niet, maar dan is het in ieder geval aan de randen. Je kunt wel zeggen: zo’n mast brengt 50.000 euro per jaar op, maar daar gáát het niet om. De impact op de kwaliteit van het landschap is dat niet waard.'
Klimaatverandering
'Een ander thema is de bosbouw. Bosbouw heeft direct te maken heeft met klimaatverandering. Heel veel bomen in Nederland sterven af, alle fijnsparren gaan bijvoorbeeld dood. Die zijn aangetast door de 'letterzetter', een kevertje. Zo'n kevertje krijgt vat op de fijnspar omdat er een aantal droge jaren zijn geweest waardoor die boom kwetsbaar is geworden. In heel Nederland verdwijnt daardoor deze fijnspar. Ook andere soorten zullen door klimaatverandering gaan verdwijnen. Daarom moeten er nu keuzes gemaakt worden voor soorten bomen die in de toekomst, over een periode van 40 tot 50 jaren, beter tegen de klimaatverandering opgewassen zijn. Je krijgt daardoor een ander natuurbeeld. Dat is ook iets waar wij als rentmeesters mee bezig moeten zijn.'