Drie generaties Vlastuin schoenen in Woudenberg

WOUDENBERG Schoenmaker Jan Vlastuin (geb. 1883) is in de tweede helft van de 19de eeuw begonnen met de schoenmakerij aan de Voorstraat nr. 10, in het schuurtje achter een dubbel woonhuis. Dit was de opa van de bovengenoemde Jan Vlastuin.

Gelijk vertel ik hier maar bij dat er in totaal 7 generaties de naam Jan Vlastuin dragen. Te beginnen met Jan van Vlastuin geb. in 1809. Hij kwam van de boerderij Vlastuin. Later is de ”van” vervallen. 

Jan Vlastuin (geb. 1845), opa Jan Vlastuin de schoenmaker (geb.1883), vader Jan Vlastuin schoenmaker (geb. 1907), Jan Vlastuin van de schoenwinkel (geb. 1937), en dan nog zoon Jan (geb. 1977) en kleinzoon Jan (geb. 2015). Mooi lijstje. Dit om het allemaal wat makkelijker te maken. Opa Jan was dus schoenmaker. In die tijd werden eerst de voeten opgemeten en dan de schoenen gemaakt. Dat was met recht een vak. Ik vermoed dat in die tijd nog veel mensen op klompen liepen en schoenen hadden als ze op z’n zondags gingen. 

In de winter slachtte hij varkens bij de boeren thuis, de vlijmscherpe messen zaten in een stevige koker als hij op de fiets op pad ging. In het dubbele huis woonden aan de rechter kant opa en oma en aan de linker kant vader en moeder. Opa was getrouwd met Hendrika Koudijs, zij is vrij jong overleden. Zij hadden 3 zonen: Jan (1907 overl. 1953) Arie, Rinus en dochter Tonia. 

Vader Jan is doorgegaan in de schoenmakerij. In die tijd was er al een schoenwinkel aan de voorkant gekomen. Nadat oma was overleden zijn Rinus en Alie bij opa in komen wonen en bleef vader Jan met moeder Dirkje Hendrika (Riek) van Ginkel (geb. 1912 overl. 2003). In 1933, het jaar dat vader Jan met moeder Riek getrouwd is, zijn zij daar gaan wonen. Zij was de dochter van kolenboer van Ginkel uit Amersfoort.        

Vader en moeder hebben elkaar leren kennen op een dorpsfeest in Woudenberg waar zij met een nichtje was. Of het liefde op het eerste gezicht was dat vertelt het verhaal niet.

In de jaren voor de oorlog werden dochter Henny (1935) en zoon Jan (193 ) geboren. Daarna kwamen de crisisjaren en de oorlog, dat was een moeilijke tijd. Jan herinnert zich nog het opblazen van het kruispunt “De Poort”. De familie Vlastuin verbleef bij een oom op de Maarsbergseweg. De klap was zo hard dat ze meters verderop stonden door de luchtdruk van de ontploffing. 

Maar na de oorlog kon er weer gewerkt worden aan de toekomst. Het was moeilijk in die eerste tijd om aan schoenen te komen. Anekdote: komt er een klant in de winkel en vader kon 3 paar schoenen laten zien. Vraagt de klant: heeft u nog meer keus? Vraagt mijn vader verbaasd: hoeveel paar wil je dan hebben? Jan heeft na de lagere school de Handelsdagschool gedaan in Amersfoort (4 jaar) en nog 2 jaar naar Utrecht voor zijn vakdiploma. Hij moest naar Rotterdam voor het examen, dat was heel wat in die tijd, dan ging je naar de grote stad. Daarna is Jan een jaar volontair geweest in een schoenwinkel in Bussum. Daar verdiende hij 50 gulden per maand en aan reisgeld was hij 47 gulden kwijt, dat schoot tenminste op.

Vader Jan is op 45 jarige leeftijd overleden, wat een gemis. Zo stond moeder er plotseling alleen voor. Gelukkig hielp zus Hennie al in de winkel, de toen 16 jarige Jan was toen nog in Amersfoort op school. Na het overlijden van vader Jan in 1953, heeft Rinus de werkplaats overgenomen en zijn moeder en dochter Hennie verder gegaan met de winkel. Langzaam aan begon het wat beter te gaan. Ze kregen in Scherpenzeel en Doorn een filiaal en gaven de schoenen in consignatie. Dat liep aardig tot dat het te veel problemen gaf, dan zit je met 1 winkel en 3 winkelvoorraden. Best veel.

In 1963 heeft Jan de oude winkel van Adriaan van de Vendel gekocht. Dat was de voormalige winkel van bakker van Zalingen. Firma van Lambalgen mocht de winkel bouwen en Jan heeft samen met Ries van Lambalgen de boel afgebroken. Dat was hard werken voor Jan. Alles moest toen nog met de schup op de auto gedaan worden, en ‘s avonds kwam moeder nog helpen waar ze kon.

Vanaf zijn 19de jaar ging hij maandelijks naar een bijeenkomst met andere schoenwinkel eigenaren uit de omgeving. Daarvan heeft hij veel geleerd. Zo hoorde je hoe anderen hun zaken regelden, regelmatig kwam daar een spreker. Een mooi initiatief. Met de opening van de nieuwe winkel op Voorstraat 11 steeg de omzet. Het was een prachtige winkel geworden met een woonhuis er boven. Daar heeft moeder nog een tijdje gewoond. 

Jaren is Jan vrijgezel geweest en hij moest er niet aan denken om jaren naar dezelfde te moeten kijken maar een mens kan veranderen. In 1969 komt hij Koosje Brouwer tegen en zoals Jan zegt “Klats boem“ dat was raak. Waarschijnlijk liefde op het eerste gezicht. Ze zijn in 1970 getrouwd. Koosje’s ouders hadden een rijwielzaak in Zwartebroek en een zaak met huishoudelijke artikelen, daar werkte Koosje in.

Na het trouwen is Koosje in de schoenwinkel gaan werken. Nu scheelt het wel dat ze toen al een liefde had voor schoenen. Maar Koosje kennende leerde ze dat snel.

Zo ging ze altijd voor 9 uur de boodschappen doen, dan was ze de rest van de dag in de winkel.

Elke maandagochtend gingen ze naar de beurs in Utrecht om schoenen in te kopen en rennen om op tijd de winkel open te hebben om 1 uur. Later is Jan om de week ‘s maandags met een bevriende winkelier naar Brabant gereden langs verschillende adressen om schoenen in te kopen. Dat handelen vond Jan één van de leukste dingen van het vak. 

Jan en Koosje hebben 2 kinderen: Regine (geb. 1975) en Jan (geb. 1977). Een bijzonder verhaal is wat er gebeurde voordat Jan geboren is. Op de dag dat zoon Jan zich aandiende ging Jan met Koosje onderweg naar het Radboud ziekenhuis in Nijmegen met de eigen auto. Koosje zit met dikke buik achterin en Jan vraagt aan haar “lukt het een beetje“. Ja hoor, het gaat wel. Kort daarna een flinke knal, de voorruit vliegt eruit, glassplinters door de auto op Koosje haar benen. En nu? 

Op de snelweg gaan staan. Het was natuurlijk niet zo druk als nu, en ja hoor daar stopt een klein autootje met 2 jonge mensen erin. Natuurlijk mochten ze mee rijden, Koosje met haar dikke buik in de auto kunnen krijgen en ze reden weer. Dan komt de politie langszij en beduid dat ze rustiger moeten rijden. Jan probeert met alle macht de politie te laten stoppen maar nee hoor, ze reden gewoon door.

Nee, dit verzin je niet want het autootje krijgt een klapband. Weer op de snelweg gaan staan en ja hoor, er stopt een man in een Opel Manta. Deze had het snel gezien dat er haast bij was, hij had zelf 7 kinderen. 

Bij het ziekenhuis wil Jan afrekenen met deze man, maar deze zegt “maak maar dat je bij je vrouw komt, dat is veel belangrijker“. Wat Jan zich nog wel afvroeg of het jonge koppel uit het kleine autootje nog aan kinderen zijn begonnen. O ja, met zoon Jan is het prima afgelopen en met Koosje na een tijdje rust ook.

Nadat de kinderen zijn geboren is Jan zijn moeder verhuisd naar de v. Limburg Stirumlaan, want oma zag het al gebeuren dat de kinderen op de kop kregen van pa of ma en dan zouden zeggen “dan gaan we wel naar oma toe“. Dat zag ze niet zitten. Een verstandige, wijze, bescheiden mooie oma en moeder. Oma is 91 jaar geworden.

Vanaf 1963 tot 2000 heeft de winkel prima gedraaid en dan komt de vraag “en nu ?“.

Regine en Jan vonden eigenlijk dat er weer een Vlastuin in moest komen maar hadden beide weinig interesse om het over te nemen. En nu achteraf gezien was dit een wijs besluit. Vroeger waren er ongeveer 3700 zelfstandige schoenwinkeliers en in deze tijd nog ongeveer 700 zelfstandige schoenwinkeliers. 

De winkel is dicht gegaan in 2000. Dat was erg moeilijk om na 3 generaties de boel te sluiten. ‘s Avonds op de sluitingsdag heeft Jan de fiets gepakt om het in z’n hoofd op een rijtje te krijgen. Maar ook dat krijgt een plekje. 
Eind jaren 90 kwam projectontwikkelaar van Dijk om de grond te kopen. Dan moest de winkel plat. Dat vond Jan niet leuk want hij was zo trots op zijn winkel. Maar ze zijn het eens geworden, in 2000 is dit gebeurd en nu staan daar appartementen op.

Koosje en Jan wonen nu op De Steen en Jan kwam toen tot de conclusie dat hij 2 keer verhuisd is, maar heel z’n leven op 100 vierkante meter Woudenbergse grond heeft gewoond. Dat computer gebeuren dat in de jaren 80 begon was niks voor Jan vond hij, maar nu toch een tikkeltje spijt. Maar ja, het leven gaat zo ook door.

Door de jaren heen is Jan een actief sporter geweest zoals voetballen, volleybal, op de racefiets een aantal jaren, 2 x in de week trainen en dan nog een ronde met zijn fietsmaten. Jan heeft zelfs 13x de Elfstedentocht gefietst. Respect Jan. 

Momenteel biljart Jan graag met andere mannen in de Schans: “je hebt toch andere praat met mannen onder elkaar“. En dat klopt. Van zijn moeder mocht hij niet plat praten maar toen hij Koosje leerde kennen en mee ging naar haar ouders en ze over de grens van Zwartebroek waren werd het al jie én en joe én gezeit, want als je daar Nederlands praatte dan had je verbeelding, grappig hé. 

Samen fietsen Jan en Koosje regelmatig een ritje. Koosje is na de sluiting van de winkel gaan quilten bij Hoeve de Beek en doet dat nu nog thuis met een paar andere dames. Prachtig mooie quilten heeft ze gemaakt, petje af Koosje. Ze zijn trots op hun kinderen en passen graag op de kleinkinderen. Dit zijn Jan en Tim en Eva en Niels. Ze zijn ook actief in de kerk van Maarsbergen waar ze zich prettig voelen. Zo genieten ze elke dag nog van hun pensioen en hopen dit nog een tijd te kunnen doen samen. Het enige is dat de dagen zo snel gaan.

Jan en Koosje, bedankt voor het fijne gesprek, ik heb ervan genoten.

Janny Goemaat